Hoe je een erfenis moet verdelen hangt natuurlijk af van de vraag of de overledene al dan niet een testament heeft opgesteld. Mocht er een testament zijn opgesteld, dan dient de verdeling volgens dit testament plaats te vinden. De erfgenamen hebben hier weinig tot niets tegenin te brengen. Is er geen testament opgesteld dan is óf de wettelijke verdeling (bescherming van de langstlevende echtgenoot), óf het wettelijke versterferfrecht (als het ene familielid niet meer leeft dan erft het andere familielid) van toepassing.
In alle gevallen kom je echter altijd aan op het punt dat de erfenis onder de erfgenamen moet worden verdeeld (tenzij er natuurlijk maar één erfgenaam is). Hoe pak je dit nu het beste aan?
Executeur
In sommige gevallen heeft de overledene in zijn testament een executeur benoemd. Deze executeur heeft als taak de erfenis te beheren (denk daarbij aan bijvoorbeeld de huur of hypotheek van de woning voldoen, de woning onderhouden, verzekeringen betalen, etc.), en de schulden van de erfenis inlossen (denk aan de kosten van de uitvaart, openstaande rekeningen, etc.). De executeur zal in beginsel niet tot de verdeling van de erfenis overgaan. Deze taak is weggelegd voor de erfgenamen zelf.
Vereffening
Wil je nu dat de taak van de executeur eerder eindigt dan is het raadzaam om de erfenis beneficiair te aanvaarden. De executeur wordt dan buitenspel gezet en de volgende procedure, te weten de vereffeningsprocedure, vangt dan aan. Deze procedure wordt geleid door de erfgenamen samen en heeft, kort samengevat, tot doel het klaarmaken van de erfenis voor verdeling.
Hoe dan ook, op een gegeven moment moet de erfenis toch écht worden verdeeld. Dit kan soms moeilijk zijn aangezien alle neuzen van de erfgenamen dezelfde kant op moeten staan, hetgeen gezien de bijkomende emoties soms lastig kan zijn.
Verdeling
Als er overeenstemming is bereikt over de verdeling, dan doe je er verstandig aan dit vast te leggen op papier. Welke goederen en schulden zijn er? Hoe worden deze te gelde gemaakt, dan wel afgelost, en hoe ziet de slotverdeling eruit? Vervolgens kan alles in werking worden gezet, huizen en inboedel kunnen worden verkocht en geleverd, schulden kunnen worden afgelost, etc.
Is er een familievete gaande en lijkt het bereiken van overeenstemming onmogelijk te zijn, dan is het raadzaam om contact op te nemen met een advocaat. Een advocaat kan een zogenoemde verdelingsprocedure starten bij de rechtbank en bij de rechtbank vorderen om de (wijze van) verdeling vast te stellen, als een laatste poging tot onderling overleg is gestrand. Per te verdelen goed of toe te rekenen schuld kan door de erfgenamen input worden gegeven. De rechter zal daar vervolgens haar gedachte over moeten laten gaan. In het merendeel van dergelijke zaken zal deze procedure starten met een boedelbeschrijving. Duidelijk moet immers worden wat er te verdelen valt. Zo’n boedelbeschrijving wordt veelal opgemaakt door een notaris. De rechtbank zal naar aanleiding van de input van alle erfgenamen (al dan niet bijgestaan door een advocaat) knopen doorhakken en tot een verdeling komen.
