Klanten vragen nog steeds regelmatig of ze de afspraken over de kinderen moeten vastleggen in een echtscheidingsconvenant of vaststellingsovereenkomst. Het antwoord daarop is nee, daarvoor hebben we sinds 2009 het zogenaamde ouderschapsplan. Dit is een overeenkomst waarin ouders die uit elkaar gaan en samen het gezag hebben over hun minderjarige kinderen de afspraken neerleggen.

Wat regel je dan in een ouderschapsplan? In een ouderschapsplan worden in ieder geval afspraken gemaakt over:

  • hoe na de echtscheiding de zorg- en opvoedingstaken zullen worden verdeeld (de zorgregeling);
  • de hoofdverblijfplaats van de kinderen;
  • de wijze waarop ouders elkaar zullen informeren en raadplegen over gewichtige aangelegenheden over de kinderen (bijvoorbeeld over een schoolkeuze);
  • de wijze waarop ouders in de kosten van verzorging en  opvoeding van de kinderen zullen voorzien (bijvoorbeeld alimentatie of een kinderrekening).

Vaak staan in het ouderschapsplan ook nog afspraken over bijvoorbeeld de haal- en brengregeling (onderdeel van de zorgregeling) of afspraken over c.q. begrenzingen van een eventuele toekomstige verhuizing met de kinderen, of over dagelijkse beslissingen, zoals een kappersbezoek of de aanschaf van sportkleding, etc. Er zijn veel afspraken mogelijk, maar probeer bij het maken van afspraken niet het doel van het ouderschapsplan uit het oog te verliezen. De gemaakte afspraken over het ouderschap en de omgangsregeling zijn enkel het uitgangspunt en de leidraad. Het uiteindelijke doel van het ouderschapsplan moet zijn dat het plan ergens ver achterin de kast verdwijnt, en dat ouders in overleg met elkaar per situatie beslissen of afwijking van de basisafspraken mogelijk of noodzakelijk is. Het doel is dat dit zo vloeiend verloopt dat het ouderschapsplan zelf “in de vergetelheid raakt”.

Lukt het niet om in onderling overleg afspraken te maken over de inhoud van het ouderschapsplan dan zal de rechtbank hierover een knoop moeten doorhakken. Noodzakelijk is dan wel dat je kunt laten zien dat je er alles aan hebt gedaan om in overleg tot een vergelijk te komen.

Maar wat als ouders zich niet aan het ouderschapsplan houden?

Allereerst dient het ouderschapsplan wel te zijn bekrachtigd in een beschikking (uitspraak van de rechtbank) voordat er iets meteen kan worden afgedwongen via bijvoorbeeld de deurwaarder (voor zover het ziet op kosten van de kinderen).

Het verdere antwoord is dat het er vanaf hangt over welk deel van het ouderschapsplan je het niet eens bent met elkaar. Een passage in het ouderschapsplan waarin staat opgenomen dat er respectvol over de andere ouder zal worden gesproken is natuurlijk heel lastig af te dwingen, in tegenstelling tot een artikel dat gaat over de hoofdverblijfplaats, of verschil van mening over een medische behandeling, of een geschil over de zorgregeling.

Uiteraard zal er eerst moeten worden gekeken of er in onderling overleg afspraken kunnen worden gemaakt (staat vaak ook als verplichting in het ouderschapsplan), maar als dat echt niet lukt dan zijn er een aantal manieren om nakoming af te dwingen met de hulp van een advocaat (let op: ook de advocaat zal in de meeste gevallen eerst kijken of er met zijn of haar tussenkomst nog buiten de rechtbank om afspraken kunnen worden gemaakt).

Voor wat betreft de zorgregeling kan de advocaat vervolgens een kort geding starten met het verzoek de andere ouder te veroordelen om de zorgregeling/omgangsregeling na te komen. Daarbij kan je de rechtbank ook vragen om als dwangmiddel een zogenaamde dwangsom op te leggen. Komt de ouder de regeling na tussenkomst van de rechtbank nog niet na, dan zal die ouder daarvoor een “boete” moeten betalen. De hoogte daarvan wordt door de rechtbank vastgesteld.

Gaat de discussie bijvoorbeeld over een medische behandeling van het kind, of over een verschil van mening over inschrijving op een school, dan kan je daarvoor via een verzoekschrift vervangende toestemming vragen aan de rechtbank.

Al met al beschouwen veel ouders het opstellen van een ouderschapsplan op het eerste gezicht als belangrijk en noodzakelijk om weer enige rust en duidelijkheid in het gezin te creëren. Is de verstandhouding tussen ouders normaal dan gaat het ouderschapsplan vervolgens in de kast en blijft deze ook daar. Bij ouders die ook na de echtscheiding geen goede communicatie met elkaar hebben hangt het opgestelde ouderschapsplan bij wijze van spreken ingelijst aan de muur, en wordt er constant mee gezwaaid. Het dient echter zoals gezegd als leidraad en zal bij dergelijke ouders niet kunnen voorkomen dat er over allerlei onderwerpen nog steeds procedures worden gevoerd. Er wordt dan ook wel eens gesteld dat het opstellen van een ouderschapsplan bij echtscheiding voor goed communicerende ouders een papieren verplichting is, en voor slecht communicerende ouders biedt het niet de gewenste oplossing. Vanaf de positieve kant bekeken is het ook wel eens fijn om met elkaar te spreken over alle facetten van de verzorging en opvoeding en zorgt het in sommige gevallen ook voor duidelijkheid en rust….